คฤห (๑)
คฤห (๑)
คฤห [คฺรึ] หมายถึง เรือน, ช่องคูหาหรือที่นั่งไม่ใหญ่นัก มีลักษณะคล้ายเรือน คือ มีหลังคา มีเสา
คำนี้มาจากภาษาสันสกฤตว่า คฤห [คฺรึ-หะ] แปลว่า เรือน คฤหใช้วางกลางลำเรือยาว เช่น ในยวนพ่ายโคลงดั้น ตอนพรรณนากระบวนเรือเสด็จของพระบรมไตรโลกนาถ มีโคลงว่า
“พายทองสรพราศพร้อม แขวงขวา [พาย-ทอง-สะ-พฺราด-พฺร้อม แขฺวง-ขฺวา]
พรรคพวกพายเงินหมาย หมู่ผ้าย
คฤหทองแคร่ทองนา นาหมู่ หมายแฮ
ยุ่งยุ่งแลย้ายย้าย คล่าวไคล”
เรือที่มีคฤหตั้งอยู่ เรียกว่า เรือคฤห เช่น ในเรื่องพระราชพิธีสิบสองเดือน กล่าวถึงพระราชพิธีพืชมงคลในเดือน ๖ ว่า
“...ส่วนพระมเหสีนั้นนางเทพีฉลองพระองค์ ขี่เรือคฤหสองตอนไปถึงทุ่งแก้วขึ้นจากเรือ...”
รถที่มีหลังคาทรงจั่วซ้อนกัน ๒ ชั้น บางทีก็เป็นจตุรมุข สำหรับชักศพเจ้านายตั้งแต่ชั้นพระองค์เจ้าลงมามีม้าลาก เรียกว่า รถคฤห
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------